عنوان : بررسی دلیل مهم و گوناگون که
سبب کم شدن موها می گردند
بدن ما برای متابولیزم صحیح، تولید آنزیم ها، هورمون ها و عملکرد صحیح بخش های
مختلف خود نیازمند ویتامین ها و مواد معدنیست، به مواد معدنی ابزار بدن گفته می
شود، برای تمام فعالیت های بیوشیمی مورد استفاده بدن قرار می گیرند، به عنوان مثال
بدن از عنصر روی برای تولید آنزیم های گوارشی و تبدیل مواد غذایی به انرژی، تولید
اسپرم و غیره، از کلسیم برای ترمیم استخوان ها و دندان ها و همچنین فعالیت سیستم
اعصاب مرکزی، از آهن برای تولید گلبول های قرمز خون، از منیزیوم برای تنظیم ضربان
قلب و فشار خون و غیره، استفاده می نماید، هرگونه عدم توازن(کمبود یا ازدیاد) این
مواد می تواند در فعالیت بخشی از بدن ایجاد اختلال نماید و سبب بروز بیماری ها و
مشکلات گردد.
به عنوان مثال شخصی از بی خوابی رنج می برد، بی خوابی یعنی بدن دارای مقدار کافی
از عناصری نیست که به آرامسازی سیستم اعصاب مرکزی، ذهن و عضلات کمک می نماید و یا
دارای بار اضافی از مواد معدنی است که محرک سیستم اعصاب و ذهن بوده و در نتیجه فرد
نمی تواند به حالت استراحت و خواب فرو رود.
بدن نیز برای حفظ سلامت
موها و رویش موهای جدیدبطور نرمال روزانه در فرد 50-75 تار مو ریخته می شود
نیازمند مقادیری از ویتامین ها، مواد معدنی، پروتئین و سایر مواد مغذی می باشد، عدم
توازن میزان این مواد در بدن موجر به افزایش ریزش مو و کاهش رویش موهای جدید می
گردد و از اصلی ترین علل ریزش مو هم در زنان و هم در مردان می باشد که باید از دو
دیدگاه مورد بررسی قرار گیرد: الف) کمبود مواد معدنی و ویتامین ها ب) ازدیاد برخی
از مواد معدنی
متاسفانه اکثر پزشکان از نقش ازدیاد مواد معدنی در ریزش مو و بروز سایر بیماری
ها آگاه نیستند و برای درمان ریزش مو، به تجویز انواع قرص های مولتی ویتامین و
مینرال می پردازند، حال آنکه در خیلی از افراد علت ریزش مو ازدیاد برخی از عناصر در
بدن است و مصرف این مکمل ها نه نتها باعت کاهش ریزش مو ها نمی شود بلکه سبب برهم
خوردن هر چه بیشتر توازن مواد معدنی و بروز سایر مشکلات می گردد.
در زیر به بررسی رابطه کمبود و ازدیاد ویتامین ها و مواد معدنی با ریزش مو می
پردازیم:
الف) کمبود مواد معدنی و ویتامین ها :
مو به عنوان بافت نرم و همبند بدن محسوب می شود و از لحاظ ساختار و ترکیب شبیه
پوست و سایر بافت های همبند بدن می باشد. بافت های همبند برای ترمیم، رشد و حفظ
سلامت خود نیازمند مقادیری از مواد مغذی از قبیل منیزیوم، کلسیم، منگنز، روی و
ویتامین های A, B, C, E، پروتئین و... می باشند.
امروزه به دلیل تغذیه نادرست و کاهش کیفیت مواد غذایی (به دلیل کاهش کیفیت خاک
مزارع، استفاده از هورمون ها برای رشد میوه ها و پروار کردن طیور و دام ها و...)،
کمبود بعضی از ویتامین ها و مواد معدنی در اکثر افراد دیده می شود. همچنین استرس،
انجام فعالیت های سنگین بدنی، مصرف الکل، استعمال دخانیات و... نیاز بدن به برخی از
آن ها را افزایش می دهد.
کسانی که به دلیل فقر ویتامین ها و مواد معدنی دچار ریزش مو هستند نیازمند
استفاده از مکمل غذایی برای مدتی به منظور جبران کمبود های بدنشان می باشند.
نکته بسیار مهم تشخیص این است که بدن دچار کمبود کدام مواد می باشد تا بر اساس
آن مکمل های مناسب و میزان مصرف مشخص گردد، بنا بر تجربه ما یکی از بهترین روش ها
جهت تشخیص نیازهای بدن انجام آنالیز مو می باشد.
نیاز به یاد آوریست مصرف بدون بررسی مکمل ها می تواند با نتیجه منفی همراه
باشد.
ب) ازدیاد برخی از مواد معدنی در بدن و رابطه آن ها با ریزش مو:
ازدیاد مس:
عنصر مس وظایف مختلفی در بدن ایفا می نماید، مشکل معمولا زمانی ایجاد می شود که
مقدار این عنصر در بدن افزایش یابد.
مس در پیوند خوردن کلسیم به استخوان ها و بافت های همبند به منظور ساخت و ترمیم
آن ها مورد نیاز است. این شامل تاندون ها، رباط ها، پوست، مو، ناخن، شریان ها،
وریدها و غیره می شود. عدم توازن می تواند به پوکی استخوان و تقریبا به تمام مشکلات
پوستی، تاندون ها، مو و ناخن ها دامن بزند.
بسیاری از مردها و زن هایی که دچار ریزش مو هستند دارای ازدیاد مس می باشند و
علاوه بر ریزش مو سایر علایمی را که مرتبط با ازدیاد مس در بدن می باشند از قبیل:
ضعف و کمبود انرژی، سردرد، افسردگی، مشکلات جنسی و... را نیز تجربه می نمایند.
امروزه ازدیاد مس یکی از دلایل اصلی در بروز ریزش مو و حتی سایر بیماری هاست که
متاسفانه اکثر پزشکان از آن اطلاعی ندارند و یا آنرا مورد بررسی قرار نمی دهند.
ازدیاد آهن:
آهن یک عنصر ضروری برای بدن انسان است و وظایفی متعددی از قبیل تولید هموگلوبین،
کمک به تولید انرژی، تولید کاتالاز و... ایفا می نماید.
امروزه با توجه به برنامه غذایی افراد به ندرت کمبود آن مشاهده می شود و در عوض
ازدیاد آن هم در مردان و هم در زنان به وفور دیده می شود.
ازدیاد آهن در بدن سبب افزایش تولید رادیکال های آزاد شده که موجب کمبود ویتامین
هایی که خاصیت آنتی اکسیدان دارند مانند ویتامین سی، ای و برخی دیگر از ویتامین ها
از قبیل B6 و... می شود. کمبود این ویتامین ها در بدن ریزش موها را به دنبال خواهد
داشت.
از علل ازدیاد آهن که امروزه بسیار شایع است می توان به مصرف بیش از حد گوشت
قرمز، تخم مرغ و سایر منابع آن، خوردن مشروبات الکلی، آب پرتقال و یا ویتامین سی
همراه با غذا، استعمال تنباکو، مصرف بدون بررسی مکمل های غذایی که حاوی آهن می
باشند و... اشاره نمود، همچنین بسیاری از کودکان با ازدیاد آهن به دنیا می آیند
دلیل آن هم مصرف بیش از حد منابع آهن در دوران بارداری توسط مادرانشان می باشد.
2. کمبود پروتئین در برنامه غذایی
مو از نوعی پروتئین به نام کراتین ساخته شده، برنامه غذایی باید شامل مقدار کافی
از پروتئین با کیفیت مرغوب بوده تا موها به درستی تغذیه شوند، کمبود پروتئین در
برنامه غذایی و یا صرفا مصرف پروتئین های گیاهی مانند حبوبات و... که دارای
پروتئینی با کیفیت مرغوب نمی باشند(پروتئین های گیاهی دارای تمام اسیدهای امینه به
اندازه کافی نمی باشند) ریزش موها را به دنبال خواهد داشت. یکی از دلایلی که برنامه
های غذایی گیاه خواری مورد تایید ما نمی باشند همین موضوع است.
در آنالیز مو میزان فسفر بیانگر وضعیت متابولیزم و سنتز پروتئین در بدن می
باشد.
3. مشکلات غده تیروئید:
غده تیروئید هورمون های بسیار مهمی از جمله: T3, T4 ، تیروکسین، کلسیتونین و...
ترشح می کند، این هورمون ها وظایف مهمی در بدن از قبیل تنظیم وزن، تنظیم سوخت و ساز
بدن، ترمیم و بازسازی بافت های بدن و... ایفا می نمایند.
وقتی غده تیروئید کم کار باشد سبب کاهش سرعت متابولیزم بدن، خشک، نازک و شکننده
شدن موها شده و در نهایت باعث ریختن موها می گردد، از طرفی دیگر به دلیل کند شدن
سرعت متابولیزم بدن رویش مجدد موها نیز با سرعت کمتری روی می دهد که تدریجا باعث
خالی شدن قسمت های مختلف سر می گردد.
از دلایل کم کاری غده تیروئید می توان به کمبود ید، منگنز، سلنیوم، ویتامین سی و
سایر مواد مغذی که غده تیروئید جهت فعالیت خود به آن ها احتیاج دارد اشاره کرد.
در آنالیز مو نسبت کلسیم به پتاسیم بیانگر عملکرد غده تیروئید می باشد. همچنین
می توان با انجام آزمایش های خون T3, T4, TSH وضعیت و میزان هورمون های غده تیروئید
را بررسی نمود.
4. کم کاری غدد فوق کلیوی(آدرنال)
غدد آدرنال(فوق کلیوی) 2 غده گرد به اندازه 3 الی 4 اینچ که هر کدام بالای هر
کلیه قرار گرفته اند. این غدد برای ادامه بقاء حیاتی هستند، آن ها هورمون های
مختلفی از جمله آدرنالین، کورتیزول، آلدوسترون، استروژن، تستسترون، پروژسترون ،DHEA
و.... تولید کرده که نقش های مختلفی در بدن ایفا می کنند. بعضی از وظایف هورمون های
تولید شده توسط این غدد عبارتند از: فعال کردن سیستم فرار و گریز(سیستم مقابله با
استرس)، تولید انرژی، افزایش قند خون، تنظیم قوای جنسی، تنظیم سوخت و ساز بدن
و...
وقتی غدد آدرنال کم کار شوند متقابلا ترشح هورمون های نام برده شده نیز کاهش می
یابد که باعث کاهش سرعت متابولیزم بدن میگردد که یکی از علایم آن ریزش مو می باشد.
سایر علایم عبارتند از:
ضعف و خستگی زودرس، افسردگی، افت قند خون، کاهش فشار خون، کاهش مقاومت بدن در
برابر بیماری ها، مشکلات جنسی، نیاز به خوابیدن بیش از حد و...
متاسفانه تعداد کمی از پزشکان از ناراحتی های مرتبط با ضعف غدد آدرنال آگاه
هستند.
دلایلی که سبب تضعیف غدد آدرنال می شوند عبارتند از: مصرف بیش از اندازه شکر،
الکل و نوشیدنی های کافئین دار، کمبود ویتامین ها و مواد معدنی که غدد آدرنال جهت
فعالیت به آن ها احتیاج دارند مانند روی، سلنیوم، منیزیوم، منگنز، ویتامین های سی،
ای و گروه ب، ازدیاد مس، استرس و فشارهای روحی، کم خوابی و...
در آنالیز مو نسبت سدیم به پتاسیم بیانگر عملکرد غدد فوق کلیوی(آدرنال) می باشد.
همچنین می توان با انجام آزمایش خون Saliva وضعیت غدد فوق کلیوی را بررسی نمود.
5. عوامل ارثی در مردان:
در برخی از مردان با افزایش سن تبدیل هورمون تستسترون به دی هیدرو تستسترون
افزایش می یابد که سبب طاسی و ریزش موها می گردد که اصطلاحا به آن ریزش موی مردانه
گویند. با انجام آزمایش خون DHT می توان میزان این هورمون را بررسی نمود، همچنین در
آنالیز مو زمانی که میزان سدیم و پتاسیم بالا و کلسیم و منیزیوم پایین باشد بیانگر
سرعت متابولیزم سریع بدن بوده، به عبارتی بیانگر فعالیت بیش از حد غدد تیروئید و
آدرنال می باشد که در این حالت احتمال بالا بودن میزان هورمون DHT در بدن وجود
دارد.
6. کم خونی:
کم خونی سبب می شود خون که حاوی اکسیژن و مواد مغذی بوده به اندازه کافی به ریشه
موها نرسیده و به مرور زمان ریشه موها تضعیف می گردند، علل شایع کم خونی می تواند
کمبود ویتامین های E ,C ,B6 ,B12 ,Folic Acid باشد و با توجه به برنامه های غذایی
به ندرت کمبود آهن نقشی در آن ایفا می نماید، در بسیاری از موارد، کم خونی به دلیل
ازدیاد مس می باشد که سبب اختلال در متابولیزم آهن می شود که به اشتباه از سوی
بسیاری از پزشکان با کم خونی فقر آهن اشتباه گرفته می شود. با انجام آزمایش خون CBC
می توان وضعیت کم خونی را بررسی نمود.
تشخیص و درمان:
همان طور که گفته شد اولین و مهمترین گام در درمان، تشخیص علل ریزش مو می باشد،
بدین منظور در کنار آزمایش خون از روشی بنام آنالیز مو استفاده می نماییم که با
انجام آن ها اطلاعات کاملی درباره علل ریزش مو از قبیل میزان مواد معدنی در بدن،
وضعیت متابولیزم پروتئین، وضعیت متابولیزم بدن و فعالیت غدد تیروئید و آدرنال و
غیره بدست می آید و ما با بررسی اطلاعات بدست آمده می توانیم برنامه درمانی دقیقی
که شامل تجویز مکمل های غذایی مناسب، برای تنظیم میزان مواد معدنی و ویتامین ها در
بدن، انتخاب نوع مناسب از محلول های محرک رویش مو، تجویز گیاهان درمانی جهت کمک به
تنطیم متابولیزم و میزان هورمون ها در بدن و غیره تنظیم نماییم. که علاوه بر درمان
ریزش مو و رویش مجدد موها، سبب تنظیم متابولیزم، افزایش انرژی و سلامت بدن نیز می
گردد.
بدین منظور در کنار آزمایش خون از روشی بنام آنالیز مو(Hair Tissue
Mineral Analysis) استفاده می نماییم که با انجام آن ها اطلاعات کاملی درباره علل
ریزش مو از قبیل میزان مواد معدنی در بدن، وضعیت متابولیزم پروتئین، وضعیت
متابولیزم بدن و فعالیت غدد تیروئید و آدرنال و غیره بدست می آید و ما با بررسی
اطلاعات بدست آمده می توانیم برنامه درمانی دقیقی که شامل تجویز مکمل های غذایی
مناسب، برای تنظیم میزان مواد معدنی و ویتامین ها در بدن، انتخاب نوع مناسب از
محلول های محرک رویش مو، تجویز گیاهان درمانی جهت کمک به تنطیم متابولیزم و میزان
هورمون ها در بدن و غیره تنظیم نماییم. که علاوه بر درمان ریزش مو و رویش مجدد
موها، سبب تنظیم متابولیزم، افزایش انرژی و سلامت بدن نیز می گردد.
منبع : کاشت مو